Wie regelmatig koffiebonen inslaat om thuis koffie te maken, heeft zich vast al eens verwonderd over de grote hoeveelheid koffiebonen die er beschikbaar is. Dat geldt niet alleen voor de verschillende soorten merken die je kunt kiezen, maar ook voor de labels die aan de koffiebonen hangen. Zo heb je ongetwijfeld de labels Fairtrade, biologisch en duurzaam al eens voorbij zien komen. Wat betekenen die koffielabels nu precies? En welke verschillen zijn er tussen deze labels? Wij zochten het voor je uit.
Zo’n 80 procent van alle koffie die we drinken wordt verbouwd door kleine boeren. Dat zijn boeren die koffie verbouwen op kleinere plantages. Veel van deze kleine boeren krijgen geen eerlijke prijzen voor het product dat ze verbouwen. Dat komt omdat de prijzen bepaald worden door enkele grote koffiehandelaren en supermarkten. Zij drukken de prijzen zoveel mogelijk naar beneden, om er zelf zoveel mogelijk winst uit te slepen. Het gevolg is dat deze kleine boeren amper tot geen winst maken, waardoor ze hun gezinnen nauwelijks kunnen onderhouden.
Om armoede onder koffieboeren tegen te gaan, is het Fairtrade-keurmerk in het leven geroepen. Dat is een internationaal keurmerk dat hoge eisen stelt aan productieomstandigheden, leefomstandigheden en prijzen van producten, bijvoorbeeld van koffie en koffieboeren. De organisatie hierachter controleert productieketens en informeert consumenten. Zie je op jouw koffie een Fairtrade-keurmerk staan, dan weet je dat de leverancier een minimumprijs aan de koffieboer heeft betaald en een premie heeft betaald aan de coöperatie waar de boer lid van is. Met het geld dat zo’n coöperatie wordt toebedeeld kunnen boeren die lid zijn bijvoorbeeld nieuwe machines aanschaffen. Of scholen bouwen. Het ligt er maar net aan waar ze het beschikbare bedrag aan willen besteden.
Kortom, het Fairtrade-keurmerk helpt armoede onder koffieboeren te voorkomen. Heel belangrijk als we de koffiecultuur gezond willen houden.
Max Havelaar is de Nederlandse stichting die bepaalt welke producten – dus ook koffie – het Fairtrade-keurmerk mogen dragen. De stichting is in 1988 opgericht naar aanleiding van een oproep van Mexicaanse koffieboeren. Zij raakten destijds ernstig in de problemen omdat de marktprijs voor koffie instortte. Max Havelaar ziet erop toe dat de koffieboeren eerlijk betaald krijgen voor hun product en betere levensomstandigheden krijgen. Hoewel zij zich daar met man en macht voor inzetten, is er 30 jaar later helaas nog niet zoveel veranderd: de koffieprijzen zijn vandaag de dag nog steeds te laag.
Een keurmerk als Fairtrade lijkt goed werk te doen en dat doet het in principe ook. Toch is er in het verleden al eens kritiek op gekomen, bijvoorbeeld door Oxfam Novib. Zij zeggen dat niet alle producten met een keurmerk volledig uitbuitingsvrij zijn. Bij sommige Fairtrade-producten zou er bijvoorbeeld alleen naar de omstandigheden van de boeren worden gekeken en niet naar de omstandigheden van de arbeiders in de verwerkende industrie. Daarnaast vindt Oxfam Novib dat voornamelijk supermarkten hun verantwoordelijkheid moeten nemen om mensenleed in productieketens te voorkomen. Enkel producten aanbieden die een Fairtrade-keurmerk hebben, zoals koffie, is dus niet genoeg. Dat betekent zeker niet dat jij als consument Fairtrade-producten moet laten staan! Met jouw aankoop van bijvoorbeeld Fairtrade-koffie weet je zeker dat de koffieboeren een eerlijke prijs hebben ontvangen voor hun product (in ieder geval in vergelijking met producten zonder Fairtrade-keurmerk).
Biologisch is al jaren een trend. We kunnen tegenwoordig vrijwel alles in biologische varianten kopen, dus ook koffie. Spreken we over biologische koffie, dan hebben we het over koffie van koffiebonen die niet in aanraking zijn gekomen met kunstmatige en chemische meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Koffieboeren maken bij de productie van biologische koffie vaak gebruik van natuurlijke mest, wat de bodem spaart en de landbouwgrond extra vruchtbaar maakt. Daarnaast voegen ze tijdens het teelproces geen pesticiden en insecticiden toe om ziekteverwekkers te bestrijden.
Biologische koffie en Fairtrade-koffie is niet precies hetzelfde. Fairtrade gaat over de sociale en economische aspecten die bij de productie van bijvoorbeeld koffie komen kijken. Bijvoorbeeld de minimumprijzen die moeten worden betaald aan boeren. Biologisch daarentegen gaat over de manier waarop men landbouw bedrijft en met de planeet omgaat. Dat houdt bijvoorbeeld in dat boeren geen pesticiden en insecticiden gebruiken tijdens het telen van de koffiebonen. Een biologisch product is dus niet ook per se Fairtrade en een Fairtrade product is niet altijd biologisch. Toch gaan beiden in de praktijk wel vaak samen. Ongeveer 50% van alle Fairtrade-organisaties is namelijk ook biologisch gecertificeerd. Controleer de verpakking van de koffie dus goed op beide keurmerken als je wilt dat deze zowel Fairtrade als biologisch is.
We worden tegenwoordig – en maar goed ook! – overladen met de term duurzaamheid. Daarom is het niet gek dat er tegenwoordig ook duurzame (of verantwoorde of eerlijke) koffie verkrijgbaar is. De duurzaamheid van koffie wordt gemeten aan de hand van de impact die het productieproces heeft op de aarde. Denk bijvoorbeeld aan de impact van CO2-uitstoot en energieverbruik tijdens het telen van koffiebonen. Om duurzame koffie te produceren, kunnen koffieboeren bijvoorbeeld bepaalde technologieën inzetten.
Niet alleen tijdens het productieproces van koffie kunnen koffieboeren duurzame keuzes maken. Ook op het gebied van koffieverpakkingen valt er vaak veel te winnen als men spreekt over duurzaamheid. Karton en papier zijn bijvoorbeeld materialen die een stuk duurzamer zijn dan plastic, omdat de natuur ze kan afbreken en men ze kan recyclen. Het zijn bovendien materialen die continu worden aangevuld door de groei van bomen. Dat geldt niet voor plastic. En wat dacht je van de lange reis die koffiebonen moeten afleggen als ze van verre plantages komen? Hoe dichterbij de koffiebonen worden geteeld, hoe minder uitstoot van vliegtuigen, vrachtwagens of vrachtschepen. Ook dat is duurzamer.
Eigenlijk geldt hierbij hetzelfde als het verschil tussen biologische en Fairtrade-koffie: biologische koffie is niet altijd duurzaam, maar duurzame koffie is vaak wel biologisch. Bij de productie van duurzame koffie houdt de koffieboer voornamelijk rekening met de beperking van CO2-uitstoot. Daarbij kijkt hij vaak ook naar de bescherming van de natuur: een biologische benadering dus. Bij de productie van biologische koffie daarentegen maakt de koffieboer niet automatisch ook een duurzame keuze. Sterker nog, de koffieboer zet bij het telen van biologische koffiebonen vaak technologie in die niet heel goed is voor het milieu. Vind je het belangrijk om zowel biologische als duurzame koffie te drinken? Let hier dan op bij de aankoop van je koffiebonen. Dit staat vrijwel altijd op de verpakking aangegeven.
Kies jij wel eens voor Fairtrade, biologische of duurzame koffie? En wat zijn jouw redenen daarvoor?
De Moccamaster KBG Select doet door z'n retro looks denken aan een oldschool koffiezetapparaat. De smaak van de koffie is echter van topklasse.
De 1Zpresso JX-Pro handmolen is geschikt voor zowel filterkoffie als espresso. De molen is 12.5 micron per klik af te stellen.
Deze Hario V60 dripper is uitgevoerd in glas en afgewerkt met een zwart plastic voet en houder. Maat 02, dus geschikt voor 2-4 kopjes.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een American Cherry kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een Liquid Amber kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
De Hario V60 Drip Kettle Buono is de ideale waterketel voor filterkoffie. Geschikt voor vrijwel iedere warmtebron. Perfect voor de beginner.
De Acaia Lunar, hetzelfde strakke en stijlvolle ontwerp, maar nu in een kleiner en compacter formaat. Verkrijgbaar in Zwart, Zilver of Wit.
De Fellow Stagg EKG is dé perfecte elektrische waterketel voor iedere (thuis)barista. Tot op de graad nauwkeurig. En in maagdelijk wit.
De Chemex Classic Koffiemaker 6 kops is de meest populaire variant. Perfect voor 4 tot 6 koppen koffie per keer.
Verse filterkoffie met één duw! De AeroPress Coffee Maker is de ideale filter zetmethode voor thuis. Geschikt voor 1 tot 2 kopjes per keer.
De Clever Dripper 500ml Large is de grootste variant. Geschikt voor 2 tot 4 kopjes. En een van de eenvoudigste zetmethodes.
Dat wil jij toch ook? Lekker makkelijk! Twee keer per maand onze nieuwsbrief in je inbox. Met tips voor nieuwe koffiebars, exclusieve winacties en de lekkerste koffie recepten.
