Ben jij een type dat écht niet zonder dat eerste kopje koffie in de ochtend kan? Dat rond een uur of drie, vier écht koffie nodig heeft om de laatste uurtjes op kantoor door te komen? Je bent niet de enige. Voor heel veel mensen wereldwijd is koffie een belangrijk onderdeel van hun dag. Niet alleen omdat ze de smaak van koffie lekker vinden, maar ook omdat ze veel voordelen ervaren van de cafeïne die erin zit. Ze zien het als een echte oppepper, die ze precies dat beetje energie geeft om er weer een paar uur tegenaan te kunnen.
Elke koffieliefhebber (en waarschijnlijk ook niet-koffieliefhebber) weet dat er cafeïne in koffie zit. Met dat oppepeffect is eigenlijk ook iedereen wel bekend. Maar weet je ook wat koffie, en in het bijzonder cafeïne, nu precies doet met je lichaam? Hoe het bijvoorbeeld kan dat je zo’n energieboost van dit drankje krijgt? Of wat het met je nieren en darmen doet? En weet je bijvoorbeeld ook wat het effect is van koffie op je geest? Je ziet het al: genoeg vragen om te onderzoeken, en dat is dan ook precies wat we voor dit blog hebben gedaan.
Allereerst een uitleg over wat cafeïne nu precies is. Het is namelijk het stofje dat voor de meeste lichamelijke reacties zorgt. De meeste effecten die we in dit artikel bespreken, ontstaan dan ook door de cafeïne die in koffie zit.
Cafeïne komt voor in ongeveer 60 planten, waaronder de koffiestruik, en ziet er in pure vorm uit als een wit, poederachtig stofje. Zou je het puur proeven, dan valt het waarschijnlijk op dat het nogal bitter smaakt. Misschien proef je zelfs een klein beetje zeep. Gelukkig merk je daar in jouw bakkie koffie verder niets van.
Een kop koffie van 125 milliliter bevat ongeveer 60 milligram cafeïne. Gemiddeld krijgt een Nederlandse man rond de 600 milligram cafeïne per dag binnen en een vrouw ongeveer 500 milligram. Deze hoeveelheden liggen boven het maximum van wat Het Voedingscentrum aanbeveelt, namelijk 400 milligram per dag. Toch beweert Het Voedingscentrum ook dat deze hoeveelheden geen klachten zullen veroorzaken bij gezonde volwassen mensen.
Cafeïne heeft een stimulerende werking. Dat wil zeggen dat het diverse lichamelijke processen in gang zet zodra het ingenomen wordt. Of dat positieve of negatieve effecten teweegbrengt, hangt vooral af van:
Ook de mate waarin je last hebt van of baat hebt bij de negatieve of positieve effecten van cafeïne, hangt af van bovenstaande factoren.
De meeste lichamelijke effecten van cafeïne komen voor in je hersenen, nieren en darmen en je hart en bloedvaten (ofwel je bloeddruk).
Lees ook:
Cafeïne heeft diverse effecten op je hersenen. De meeste heb je vast al eens gemerkt. Sterker nog, de positieve effecten zijn waarschijnlijk belangrijke redenen waarom je dagelijks snakt naar jouw bakje koffie.
Belangrijk is in ieder geval om te weten dat cafeïne de afgifte van twee stresshormonen stimuleert. Dit zijn de hormonen cortisol en adrenaline. Deze hormonen veroorzaken elk een bepaalde lichamelijke reactie: cortisol verhoogt je stresslevel, en adrenaline stimuleert de afgifte van dopamine in je hersenen. Dat laatste maakt dat je telkens na het drinken van een kopje koffie een soort van geluksgevoel ervaart.
Positief: als je je houdt aan de aanbevolen maximum hoeveelheid cafeïne per dag, dan zul je vooral positieve effecten ervaren. Zo ben je vaak geconcentreerder, gemotiveerder en alerter. Je voelt je ook vaak gelukkiger, omdat cafeïne zorgt voor een verhoogde dopamineafgifte in de hersenen.
Negatief: een teveel aan cafeïne maakt dat je cortisolspiegel omhoogschiet. Daardoor kun je je rusteloos en angstig voelen, hoofdpijn krijgen en moeilijker in slaap komen. Ook kun je prikkelbaarder worden en je een stuk gestrester voelen.
Cafeïne brengt ook effecten teweeg op je nieren en darmen. Het stofje beïnvloedt bijvoorbeeld allerlei vaatjes in je nieren, wat er weer voor zorgt dat de druk op de filters van je nieren toeneemt. Dat heeft als gevolg dat je sneller moet plassen. Je verliest niet méér vocht, wat velen wel denken, maar moet gewoon eerder naar de wc.
Wat betreft de darmen: daarvan is bekend dat koffie de reflexen prikkelt. Het drinken van koffie zal er dan ook voor zorgen dat de grote boodschap eerder doorkomt – waarschijnlijk sneller dan wanneer je geen koffie zou drinken. Kanttekening hierbij is wel dat cafeïne hier hoogstwaarschijnlijk niet zoveel mee te maken heeft. Zo tonen sommige onderzoeken aan dat de snelle spijsvertering waarschijnlijk komt doordat koffie de aanmaak van gastrine bevordert, wat de snelheid van de spijsvertering regelt.
Positief: waar vaak anders gedacht wordt, blijkt het dus dat je niet meer vocht verliest door het drinken van koffie. Het droogt je dus niet uit en je kunt het gewoon bij je dagelijkse vochtinname optellen.
Negatief: je zult van koffie waarschijnlijk sneller naar de wc moeten. Dat kan in sommige situaties niet altijd prettig zijn. Ook voor mensen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) is het drinken van koffie niet altijd een goed idee, omdat dit darmklachten kan verergeren.
Cafeïne kan op korte termijn je bloeddruk verhogen. Daar kun je al snel na inname iets van merken. Op de lange termijn verhoogt cafeïne de bloeddruk gelukkig niet.
Positief: als je je houdt aan de aanbevolen hoeveelheid van Het Voedingscentrum, wat neerkomt op ongeveer zes kopjes koffie per dag, dan heeft het drinken van koffie geen negatief effect op de gezondheid van je hart en bloedvaten.
Negatief: omdat je bloeddruk en hartslag op korte termijn omhoog kan gaan na het drinken van koffie, kun je wat last krijgen van hartkloppingen of een onrustig gevoel.
Zoals je al las, geeft cafeïne in koffie een boost aan de dopamineafgifte in je hersenen. Dopamine wordt ook wel het ‘gelukshormoon’ of ‘geluksstofje’ genoemd. Een kop koffie kan er dan ook voor zorgen dat je je je gelukkiger, relaxter en fijner voelt. Drink je meer dan de aanbevolen maximum hoeveelheid van zes kopjes koffie per dag en krijg je dus teveel cafeïne binnen? Dan schiet je cortisollevel omhoog en zul je je gestrester en onrustiger voelen. Dat gestreste gevoel kan ervoor zorgen dat je op dat moment wat minder lekker in je vel zit.
Wist je dat je niet eens koffie hoeft te drinken om dat geluksgevoel te ervaren? Ook van de geur van koffie kunnen mensen namelijk gelukkig worden. Dat komt omdat de geur via de hersenstam direct naar het limbisch systeem gaat, helemaal door tot het hersengebied waar emoties en herinneringen worden verwerkt. Voor veel mensen roept de geur van koffie dan ook een heel fijn gevoel op. Een gevoel van gezelligheid, warmte en ontspanning. En dat werkt weer verkwikkend voor de geest.
Wat kunnen we nu vooral hieruit concluderen? Teveel koffie, en dat wil zeggen meer dan zes kopjes per dag, zorgt voor een teveel aan cafeïne in je lichaam. Dat kan verschillende negatieve effecten teweegbrengen. Denk bijvoorbeeld aan een gestrest gevoel, hartkloppingen en een verstoord slaapritme. Houd je je aan de aanbevolen dagelijkse maximumhoeveelheid, namelijk 400 milligram cafeïne (zes kopjes)? Dan zul je vooral profiteren van de positieve effecten van cafeïne en koffie in het algemeen. Zo zul je geconcentreerder en alerter zijn en een verhoogd geluksgevoel ervaren. Deze effecten kunnen wel per persoon kunnen verschillen. Dat heeft onder andere te maken met je leeftijd, je lichamelijke gesteldheid en de afbraaksnelheid van cafeïne in je lichaam. Advies is dus vooral om goed naar je lichaam te blijven luisteren bij het drinken van koffie. Dan heb je er het meeste genot van!
De Moccamaster KBG Select doet door z'n retro looks denken aan een oldschool koffiezetapparaat. De smaak van de koffie is echter van topklasse.
Deze Hario V60 dripper is uitgevoerd in glas en afgewerkt met een zwart plastic voet en houder. Maat 02, dus geschikt voor 2-4 kopjes.
De Hario V60 Drip Kettle Buono is de ideale waterketel voor filterkoffie. Geschikt voor vrijwel iedere warmtebron. Perfect voor de beginner.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een Liquid Amber kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
De Acaia Lunar, hetzelfde strakke en stijlvolle ontwerp, maar nu in een kleiner en compacter formaat. Verkrijgbaar in Zwart, Zilver of Wit.
De Clever Dripper 500ml Large is de grootste variant. Geschikt voor 2 tot 4 kopjes. En een van de eenvoudigste zetmethodes.
De 1Zpresso X-Pro S is het instapmodel handmolen van 1Zpresso die geschikt is voor zowel filter als espresso. Een prima molen voor de beginnende thuisbarista.
De 1Zpresso JX-Pro handmolen is geschikt voor zowel filterkoffie als espresso. De molen is 12.5 micron per klik af te stellen.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een American Cherry kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
De Chemex Classic Koffiemaker 6 kops is de meest populaire variant. Perfect voor 4 tot 6 koppen koffie per keer.
Verse filterkoffie met één duw! De AeroPress Coffee Maker is de ideale filter zetmethode voor thuis. Geschikt voor 1 tot 2 kopjes per keer.
De Fellow Stagg EKG is dé perfecte elektrische waterketel voor iedere (thuis)barista. Tot op de graad nauwkeurig. En in maagdelijk wit.
Dat wil jij toch ook? Lekker makkelijk! Twee keer per maand onze nieuwsbrief in je inbox. Met tips voor nieuwe koffiebars, exclusieve winacties en de lekkerste koffie recepten.
