Het is een trend van de laatste tijd: plantaardige melk in je koffie. Waar zo’n 10 jaar geleden ‘gewone’ koemelk de standaard was, kun je tegenwoordig kiezen uit allerlei soorten plantaardige melkvervangers. Je hebt bijvoorbeeld ongetwijfeld al wel eens van sojamelk en amandelmelk gehoord. Maar ook havermelk en kokosmelk maken steeds meer hun opmars.
Benieuwd wat plantaardige melk nu eigenlijk is en wat het zo populair maakt? En altijd al willen weten wat nu precies het verschil is tussen amandelmelk, sojamelk, havermelk en kokosmelk? In deze blog lees je er alles over.
De naam doet het wellicht al vermoeden, maar plantaardige melk is een drank op basis van planten. Specifieker is het een drank gemaakt van geweekte, gepureerde en gezeefde bonen of granen. Sojamelk is bijvoorbeeld gemaakt van sojabonen, amandelmelk van amandelen, havermelk van haver en kokosmelk van kokosnoten. In tegenstelling tot ‘gewone’ melk is plantaardige melk geen dierlijk product. Plantaardige melk is dan ook vegan. Omdat melk per definitie een dierlijk product is, is de naam plantaardige ‘melk’ eigenlijk omstreden. Daarom worden plantaardige melkvervangers vaak aangeduid als ‘drink’ of ‘drank’. In deze blog zullen we echter vooral de term ‘plantaardige melk’ gebruiken, omdat dit de term is die het meest in de volksmond gesproken wordt.
Er kunnen allerlei (persoonlijke) redenen zijn waarom mensen tegenwoordig steeds vaker voor plantaardige melk kiezen. De bekendste redenen zijn:
Sojamelk
Sojamelk wordt gemaakt van sojabonen. Het is een drank die rijk is aan eiwit en onverzadigd vet. Sojamelk is een goed alternatief voor koemelk, omdat het qua voedingsstoffen vergelijkbaar met elkaar is. Daarom kiezen veel mensen met een lactose-intolerantie of koemelkallergie voor deze plantaardige melkdrank.
Of sojamelk gezond is, ligt een beetje aan de variant die je kiest. Je kunt bijvoorbeeld het best kiezen voor een variant met toegevoegd calcium en vitamine B12. In een standaardvariant missen deze voedingsstoffen vaak, maar ze zijn wel belangrijk om aan je dagelijkse aanbevolen hoeveelheid te komen. Lees je daarnaast op het pak dat de sojamelk meer dan 6 gram suiker per 100 gram bevat? Dan kun je deze beter laten staan. Probeer in dit geval eens te kijken naar een ongezoete variant.
Sojamelk staat bekend om de romige structuur. Het is daarom perfect om toe te voegen aan je koffie, maar je kunt er ook goed mee bakken.
Kijk je naar soja en duurzaamheid, dan is daar geen eenduidig antwoord op te geven. In vergelijking met ‘gewone’ melk heeft sojadrink een lagere milieu-impact als het gaat om water- en landgebruik en de uitstoot van broeikasgassen, maar het energieverbruik is wel weer hoger. Ook worden sojabonen bijvoorbeeld duurzamer geteeld in Europa of Canada dan in Zuid-Amerika. Als je duurzaamheid belangrijk vindt, dan is het bij je keuze voor een sojadrink goed om rekening te houden met deze factoren.
Amandelmelk
Een open deur misschien, maar amandelmelk wordt gemaakt van amandelen. Ook deze plantaardige melk is een goed alternatief voor koemelk, waardoor het heel geschikt is voor mensen met een lactose-intolerantie of koemelkallergie. Maar ook mensen die allergisch zijn voor soja kiezen vaak als alternatief voor amandelmelk. Heb je een notenallergie? Dan laat je deze drank het best staan.
Hoe zit het dan met de voedingswaarden van amandelmelk? Die zijn over het algemeen best goed, zeker in vergelijking met koemelk. Vergelijk je 100 milliliter ongezoete amandelmelk bijvoorbeeld met 100 milliliter koemelk, dan zie je dat amandelmelk minder calorieën, minder suiker en minder verzadigd vet bevat. Ook zitten er meer voedingsvezels in 100 milliliter amandelmelk. Maar kijk je bijvoorbeeld naar het aantal eiwitten, dan wint koemelk weer. Bovendien zitten er in koemelk van nature veel meer belangrijke vitaminen dan in amandelmelk. Die moeten bij amandelmelk dus vaak nog kunstmatig worden toegevoegd.
Amandelmelk wordt vaak gebruikt als basisingrediënt voor havermout of pap. De meningen over het toevoegen van deze plantaardige melk in koffie zijn verdeeld. Sommigen vinden het lekker, anderen vinden de smaak te uitgesproken. Je kunt er verder ook prima mee bakken of de drink toevoegen aan je smoothie.
De productie van deze plantaardige drink is niet zo duurzaam als je misschien denkt. Het waterverbruik bij de productie van amandelmelk is een stuk lager dan bij de productie van ‘gewone’ melk, wat natuurlijk positief is, maar aan de andere kant moeten amandelen wel telkens ingevlogen worden. Ze zijn namelijk voornamelijk terug te vinden in Californië en dat is nogal een eind vliegen. Bovendien hebben boeren in deze regio een minder milieuvriendelijke oplossing gevonden om in hun gortdroge gebieden alsnog amandelen te laten groeien. Ze graven namelijk diepe putten om aan water te komen. Al deze aspecten maakt de productie van deze vegan melk niet heel duurzaam.
Havermelk
Havermelk is een drank gemaakt van graan, specifiek haver. Net als soja-, amandel-, rijst- en kokosmelk is deze melk volledig vegan. Ook deze drank is heel geschikt voor mensen die op zoek zijn naar een alternatief voor dierlijke melk zonder lactose. In tegenstelling tot amandelmelk is havermelk wél geschikt voor mensen met een notenallergie. Mensen met coeliakie, oftewel een glutenallergie, kunnen deze drank beter laten staan. Haver kan namelijk gluten bevatten.
Havermelk bevat best wel wat voedingsstoffen. Haver is namelijk goed oplosbaar en absorbeert veel water, waardoor tijdens het zeven van de drank veel voedingsstoffen uit de haver in de melk achterblijven. Er zitten dan ook veel vezels, vitaminen en mineralen in havermelk. Aan de meeste haverdrinks worden wel nog vitamine B12, D en calcium toegevoegd. Houd er echter rekening mee dat deze toegevoegde hoeveelheden niet in de buurt komen van de hoeveelheden in ‘gewone’ melk. Dat geldt overigens ook voor de hoeveelheid eiwit.
Wat veel mensen zo lekker vinden aan havermelk, is de licht neutrale smaak. Daar komt bij dat je havermelk heel makkelijk kunt opkloppen. Het is daarom een perfecte toevoeging aan je koffie. Niet voor niets hoor je de bestelling ‘cappuccino met havermelk’ tegenwoordig om de haverklap in koffiebarretjes en restaurants.
Het bekendste merk havermelk is ongetwijfeld Oatly!. Zeker als je op zoek bent naar een duurzame haverdrank, is Oatly! een van de betere keuzes die je kunt maken. Vergelijk je de havermelk van Oatly! bijvoorbeeld met ‘gewone’ koemelk, dan zie je dat de C02-uitstoot bij de productie van koemelk bijna vier keer zo groot is als de productie van de haverdrank van Oatly! (0.42 kg C02/kg tegenover 1.58 kg CO2/kg). Vind je het belangrijk dat je vegan melk ook biologisch is? Kies dan voor de Oatly! Haverdrank Bio. Dit is een drank gemaakt van 100% biologische, Zweedse haver, die wordt verbouwd in schone grond en gesterkt wordt door zon en regen.
Kokosmelk
Met kokosmelk bedoelen we (uiteraard) niet de vettige, romige kokosmelk die je bijvoorbeeld in je curry doet. Die is namelijk geen match met jouw koffie. We hebben het nu over kokosdrinks speciaal voor koffies, zoals de Alpro Barista Coconut. Ook wel een ‘tropisch vleugje in je cappuccino of koffie verkeerd’, zoals Alpro het op hun website noemt. Daar kunnen we ons wel in vinden.
Kokosmelk in koffie is upcoming. Van de besproken plantaardige drinks in dit artikel is dit de variant die nog het meest aan populariteit moet winnen, maar dat komt wel steeds meer op gang. Het is een drink die vaak een klein percentage uit kokosnootmelk of kokosroom bevat (3,5 tot 5%), terwijl de rest van de basis voornamelijk uit water en sojabonen bestaat. In sommige varianten is extra suiker toegevoegd, wat de drink minder gezond maakt. Toch zitten er ook verschillende gezondere kanten aan kokosmelk. De drink is bijvoorbeeld een bron van calcium en hoogwaardige eiwitten en van nature arm aan vetten. Vitamines die in vrij hoge concentraties in kokosmelk voorkomen, zijn B2, B12 en D.
Zoals je al las (en waarschijnlijk ook wel wist), bevat kokosmelk voor koffies een (klein) percentage aan kokosnootmelk of kokosroom. Die melk of room komt van de kokosnoot. Kokosnoten hebben een middelhoge tot hoge klimaatbelasting. Dat heeft vaak te maken met de ontbossing en de inzet van bestrijdingsmiddelen, die bij de verwerking van kokosnoten komen kijken. Ook komt er redelijk wat waterverbruik kijken bij kokospalmteelt. Niet heel duurzaam dus.
Kokosmelk voor koffies bevat in de basis ook sojabonen. Over de duurzaamheid van soja schreven we al onder het stukje ‘Sojamelk’. Hoe duurzaam de sojabonen zijn die in jouw kokosmelk worden gebruikt, ligt voornamelijk aan de omgeving waarin ze geteeld zijn. Sojabonen worden in Zuid-Amerika namelijk een stuk minder duurzaam geteeld dan bonen in Europa of Canada. Alpro geeft op hun website aan dat de soja die ze gebruiken in hun drinks ‘praktisch naast de deur worden verbouwd’. Dat maakt dat de Alpro Barista Coconu waarschijnlijk al een iets duurzamere keuze is.
Dat hangt er maar net vanaf wat je smaak is én wat je belangrijk vindt. Als je duurzaamheid hoog in het vaandel hebt staan, dan kies je eerder voor soja- of havermelk dan voor amandel- of kokosmelk. Wil je een bijzonder smaakje toevoegen aan je koffie? Ga dan voor kokosmelk. En wil je een plantaardige drank met zo min mogelijk calorieën, dan kies je voor amandelmelk. Wij vinden: over smaak valt niet te twisten. Probeer ze daarom allemaal eens uit en ontdek welke jouw favoriet is!
De Clever Dripper 500ml Large is de grote variant. Geschikt voor 2 - 4 kopjes. Een van de eenvoudigste zetmethodes. In grijs, sepia of transparante kleur.
Deze Hario V60 dripper is uitgevoerd in glas en afgewerkt met een zwart plastic voet en houder. Maat 02, dus geschikt voor 2-4 kopjes.
Sage The Barista Express is de eerste koffiemachine van Sage met ingebouwde bonenmaler, dosering en extractie. Perfect voor beginners en experts.
De 1Zpresso JX-Pro handmolen is geschikt voor zowel filterkoffie als espresso. De molen is 12.5 micron per klik af te stellen.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een American Cherry kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
De Hario V60 Drip Kettle Buono is de ideale waterketel voor filterkoffie. Geschikt voor vrijwel iedere warmtebron. Perfect voor de beginner.
De Moccamaster KBG Select doet door z'n retro looks denken aan een oldschool koffiezetapparaat. De smaak van de koffie is echter van topklasse.
De Chemex Classic Koffiemaker 6 kops is de meest populaire variant. Perfect voor 4 tot 6 koppen koffie per keer.
Verse filterkoffie met één duw! De AeroPress Coffee Maker is de ideale filter zetmethode voor thuis. Geschikt voor 1 tot 2 kopjes per keer.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een Liquid Amber kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
De Fellow Stagg EKG is dé perfecte elektrische waterketel voor iedere (thuis)barista. Tot op de graad nauwkeurig. En in maagdelijk wit.
De Acaia Lunar, hetzelfde strakke en stijlvolle ontwerp, maar nu in een kleiner en compacter formaat. Verkrijgbaar in Zwart, Zilver of Wit.
De allernieuwste versie van de AeroPress; de AeroPress Clear. Dezelfde gepatenteerde techniek, nu in een kristalhelder transparant jasje.
De 1Zpresso X-Pro S is het instapmodel handmolen van 1Zpresso die geschikt is voor zowel filter als espresso. Een prima molen voor de beginnende thuisbarista.
