Het drinken van specialty coffee wordt steeds populairder in Nederland. Je komt deze term al snel ergens tegen als je je iets meer verdiept over koffie of je drinkt het al in je lokale koffiebar. Specialty coffee staat voor koffiebonen van de allerbeste kwaliteit.
In dit artikel lees jij meer over specialty coffee. Wat betekent specialty coffee? Waar moeten koffiebonen aan voldoen om deze titel te mogen dragen? En wie bepaalt eigenlijk of jouw kopje koffie ‘specialty’ is?
Net zoals druiven voor wijn en hop voor bier, groeien koffiebonen aan een plant. Deze plant, ook wel Coffea genoemd, heeft groene bladeren en koffiebesjes. Deze koffiebesjes veranderen van kleur, van groen naar donkerrood, naarmate de plant meer regen en zon heeft gekregen. In zo’n koffiebes zitten een of twee pitten, dat zijn de koffiebonen zoals wij ze kennen. Deze koffiebonen worden vervolgens verwerkt door koffieboeren, gebrand door een koffiebrander en gemaakt door jou of een barista.
Koffie is een warme drank, die bereid wordt met water en gebrande gemalen koffiebonen.
Voor het eerst werd de term Specialty Coffee gebruikt door een dame, genaamd Erna Knutsen (1921- 2018), in 1974. Definitie was simpel: bepaalde microklimaten zorgen voor unieke smaakeigenschappen. Deze unieke smaken komen voort uit het terroir (lees: grond, ligging, zonuren, regenuren & hoogte) waarin de koffieplant is verbouwd.
Specialty coffee is kwalitatief hoogwaardige koffie met unieke smaakeigenschappen.
Echter beperkt deze definitie zich tot alleen de groene ongebrande koffieboon. Deze ongebrande koffiebonen hebben de potentie om Specialty Coffee te worden, maar alleen als elke speler in het productieproces optimaal presteert.
Lees ook:
In de afgelopen jaren is er veel veranderd op het gebied van koffie. De grootste veranderingen hebben plaatsgevonden in de jaren 1990 tot 2010. Ze noemen deze veranderen ook wel First, Second en Third Waves.
De grootste veranderingen zijn:
Vóór de eerste wave kenden wij koffie dus nog niet. Door de introductie van koffie is het een gewoonte geworden. Vandaag de dag, drinkt het merendeel van de bewolking nog steeds koffie uit gewoonte. Maar een groeiend aantal mensen begint de verfijnde en complexe smaken van koffie te waarderen. En daar komt specialty coffee om de hoek kijken.
Lees ook:
Ongeveer 1% van de wereldproductie van koffie is specialty coffee. Het zijn koffiebonen waarvan de prijs niet wordt bepaald door de beurs (de c-prijs van koffie), maar door hun kwaliteit en hun zeldzaamheid. De Specialty Coffee Association (SCA) is dé organisatie die alles weet over specialty coffee. Zo zijn er bepaalde richtlijnen opgesteld om de titel specialty coffee te mogen dragen.
Koffie krijgt unieke smaakeigenschappen vanwege de wijze van verbouwen en verwerken van de koffiebonen. Deze unieke smaken moeten nog steeds aanwezig zijn als drankje in je kopje.
De SCA stelt dat koffie, om de titel Specialty Coffee te mogen dragen, altijd sterk aromatisch (highly aromatic) dient te zijn.
Lees ook:
Specialty coffee wordt beoordeeld door middel van een cupping. Cuppen betekent simpel gezegd “het proeven van koffie”. De SCA heeft een gestandaardiseerde methode opgesteld met 11 criteria waaraan specialty coffee moet voldoen. Niet iedereen mag trouwens specialty coffee beoordelen. De cuppers zijn mensen die ervaren proevers zijn en/of een Q-graders certificaat hebben.
Aan de hand van 11 criteria wordt de koffie beoordeeld en krijgt per criteria een aantal punten toegekend. In totaal zijn er 100 punten te scoren.
Wanneer de gecupte koffie op deze criteria in totaal 80 punten of meer behaalt, mag deze de naam Specialty Coffee dragen. Van 90 tot en met 94 punten heet het Premium Specialty en bij 95 tot en met 100 punten is het Super Premium Specialty.
| Score | Kwaliteit | Waardering |
| 90 – 100 | Outstanding | Specialty |
| 85 – 89,99 | Excellent | Specialty |
| 80 – 84,99 | Very good | Specialty |
| < 80 | Below special qualitiy | Not Specialty |
Bron: SCA Cupping Protocols & Final Scoring
Lees ook:
Aan de koffie zelf kun je niet zien of het specialty coffee is. De koffiebranders krijgen namelijk een certificaat bij de inkoop van de groene koffie. Okee… misschien kan ik je een klein beetje helpen met wat sowieso geen specialty coffee is ?♀️? Specialty coffee is dus niet:
De wereldkoffieproductie komt voor 99 procent van twee soorten koffieplanten: Arabica (Coffea Arabica) en Robusta (Coffea Conephora). Robusta is de variëteit die het meest wordt geproduceerd en verhandeld. Arabica is de variëteit die minder vaak voorkomt in de koffieproductie. Robusta koffiebonen zijn eigenlijk niet echt lekker, ze hebben geen complexe smaken en worden voornamelijk gebruikt voor instantkoffie, Italian dark roast en in koffieautomaten. Arabica koffiebonen zien we terug in de specialty coffee.
Vanaf het moment dat er koffie wordt verbouwd, zijn er door de jaren heen verschillende variëteiten ontstaan en ontwikkeld die afstammen van de Robusta en Arabica. Niemand weet precies hoeveel variëteiten er zijn, tot nu toe staat de teller op meer dan 120 verschillende koffiesoorten. Veel hè!??
Koffie is eigenlijk een eenvoudige drank die complexer wordt naarmate je hem meer bestudeert. Het goede is dat het niet uitmaakt hoeveel je weet, want bijna iedereen kan koffie waarderen. Kortom, koffie is gewoon awesome!??
Specialty coffee is kwalitatief hoogwaardige koffie met unieke smaakeigenschappen. Dit is slechts 1% van alle koffie wereldwijd. Het draait dus vooral om kwaliteit. Deze kwaliteit wordt getoetst door middel van het “cuppen” van koffie. Als koffie een score van 80 of meer behaalt (schaal van 0 – 100), mag de koffie “specialty coffee” genoemd worden.
SCA staat voor Specialty Coffee Association. Dat is de organisatie die toeziet op de kwaliteit van koffie en regels en protocollen stelt en hanteert om deze kwaliteit in praktijk te toetsen.
In de praktijk kom je meestal Arabica koffiebonen tegen die gekwalificeerd zijn als specialty coffee. Omdat de Robusta beter bestand is tegen plantziektes, wordt hier veel in geïnvesteerd en mee geëxperimenteerd. De kwaliteit (en smaak) wordt hierdoor ook beter. Waarschijnlijk zelfs goed genoeg om ook te voldoen aan de kwaliteitseisen van de SCA om als specialty coffee gelabeld te mogen worden.
De Hario V60 Drip Kettle Buono is de ideale waterketel voor filterkoffie. Geschikt voor vrijwel iedere warmtebron. Perfect voor de beginner.
De Moccamaster KBG Select doet door z'n retro looks denken aan een oldschool koffiezetapparaat. De smaak van de koffie is echter van topklasse.
Deze Hario V60 dripper is uitgevoerd in glas en afgewerkt met een zwart plastic voet en houder. Maat 02, dus geschikt voor 2-4 kopjes.
De Acaia Lunar, hetzelfde strakke en stijlvolle ontwerp, maar nu in een kleiner en compacter formaat. Verkrijgbaar in Zwart, Zilver of Wit.
Sage The Barista Express is de eerste koffiemachine van Sage met ingebouwde bonenmaler, dosering en extractie. Perfect voor beginners en experts.
De Chemex Classic Koffiemaker 6 kops is de meest populaire variant. Perfect voor 4 tot 6 koppen koffie per keer.
De Fellow Stagg EKG is dé perfecte elektrische waterketel voor iedere (thuis)barista. Tot op de graad nauwkeurig. En in maagdelijk wit.
De Clever Dripper 500ml Large is de grote variant. Geschikt voor 2 - 4 kopjes. Een van de eenvoudigste zetmethodes. In grijs, sepia of transparante kleur.
Verse filterkoffie met één duw! De AeroPress Coffee Maker is de ideale filter zetmethode voor thuis. Geschikt voor 1 tot 2 kopjes per keer.
De 1Zpresso JX-Pro handmolen is geschikt voor zowel filterkoffie als espresso. De molen is 12.5 micron per klik af te stellen.
De 1Zpresso X-Pro S is het instapmodel handmolen van 1Zpresso die geschikt is voor zowel filter als espresso. Een prima molen voor de beginnende thuisbarista.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een Liquid Amber kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
De allernieuwste versie van de AeroPress; de AeroPress Clear. Dezelfde gepatenteerde techniek, nu in een kristalhelder transparant jasje.
De nieuwste Comandante C40 MK4 Nitro Blade handmolen, in een American Cherry kleur. Standaard geleverd met een glazen en een plastic potje.
